Μελιές, Ζορζ

(George Melies, Παρίσι 1861 – 1938). Γάλλος σκηνοθέτης, παραγωγός και ηθοποιός του κινηματογράφου. Σπούδασε καλές τέχνες στο Παρίσι και στο Λονδίνο και ήταν ικανότατος ζωγράφος. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αγγλία ενθουσιάστηκε με την ταχυδακτυλουργία και απέκτησε σημαντική πείρα στο συγκεκριμένο είδος θεάματος. Μετά την επιστροφή του στο Παρίσι έδωσε πολλές παραστάσεις ως ταχυδακτυλουργός σε διάφορα θέατρα, ενώ συγχρόνως άρχισε να γίνεται γνωστός και ως ηθοποιός. Το 1888 αγόρασε το θέατρο Robert-Houdin, στο οποίο ανέβασε κυρίως φαντασμαγορίες (feeries), χρησιμοποιώντας το ταλέντο του στην παρουσίαση σκηνικών τρικ. Παρακολούθησε την πρώτη παράσταση του κινηματογράφου των αδελφών Λιμιέρ και, επειδή δεν τους έπεισε να του πουλήσουν το μηχάνημά τους, απευθύνθηκε στον Άγγλο Ρόμπερτ Γουίλιαμ Πολ, ο οποίος του παραχώρησε το 1896 έναν προβολέα δικής του κατασκευής. Τον ίδιο χρόνο, ο Μ. γύρισε την πρώτη του ταινία μικρού μήκους Μια παρτίδα χαρτιά (Une partie de cartes) με υπόδειγμα τις ταινίες του Λουί Λιμιέρ. Υπήρξε ο πρώτος που πραγματοποίησε την πρώτη ένωση αληθινών ηθοποιών με σχέδια και προκατασκευασμένες εικόνες στο ίδιο καρέ. Αξιοποιώντας την εμπειρία του στο παρελθόν ως μαθητευόμενος θαυματοποιός, υπήρξε ο δημιουργός πολλών κινηματογραφικών ειδικών εφέ, όπως η αντικατάσταση και η εξαφάνιση (τις οποίες επιτύγχανε ακινητοποιώντας το φιλμ στη μηχανή λήψης), το διασταυρούμενο φοντί, η διπλοτυπία, η λήψη σε αργό ρυθμό κ.ά. Σύντομα ξεπέρασε τους αδελφούς Λιμιέρ τόσο από τεχνική όσο και από καλλιτεχνική άποψη στην τελειότητα των σκηνοθετημένων επικαίρων, εγκατέλειψε τη λήψη τους και άρχισε να σκηνοθετεί φανταστικές ιστορίες σε φόντο από σκηνογραφίες που είχε φτιάξει ο ίδιος, χάρη στις οποίες αναγνωρίστηκε ως ο πρώτος δημιουργός της κινηματογραφικής σκηνοθεσίας. Την περίοδο 1897-1904, ο Μ. ασχολήθηκε επισταμένα για την υλοποίηση των ιδεών του, κάνοντας εκατοντάδες ταινίες στις οποίες κυριαρχούσαν οι πειραματισμοί και η πρωτοτυπία. Με Το Ταξίδι στο φεγγάρι (1902) ο Μ. απέδειξε ότι ο κινηματογράφος είχε πλέον αποκτήσει αυτόνομη γλώσσα. Η ταινία αυτή θεωρείται το πρότυπο της παραγωγής του M., η οποία και εκφράστηκε σε έργα όπως Ο μελομανής (1903), Το νεραϊδοβασίλειο (1903, ελεύθερη διασκευή μιας κλασικής φαντασμαγορίας του 1845), Το ταξίδι στη χώρα της απιθανότητας (1904) και Οι τετρακόσιες φάρσες του διαβόλου (1906). Η ακμή του Μ. σταμάτησε απότομα το 1907, εξαιτίας μίας κρίσης του γαλλικού κινηματογράφου που ευνόησε τη μονοπωλιακή συγκέντρωση όλης της δραστηριότητας σε ελάχιστα άτομα, καθώς και από τον συναγωνισμό των κινηματογραφιστών που έγιναν γνωστοί ύστερα από αυτόν, όπως ο Μαξ Λίντερ. Ο Μ. προσπάθησε να αντέξει μερικά χρόνια ακόμα, αλλά το 1913 αναγκάστηκε να εγκαταλείψει κάθε δραστηριότητα, αφού προηγουμένως γύρισε το φιλμ Για την κατάκτηση του Πόλου (1912), θεωρούμενο ομόφωνα ως το αριστούργημά του. Η είσοδος της Γαλλίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1914 έδωσε την χαριστική βολή στην καριέρα του και ο ίδιος αργότερα πέθανε ξεχασμένος και φτωχός. Ύστερα από μία μακρά περίοδο λησμονιάς, η προσωπικότητα του Μ. αναγνωρίστηκε στη δεκαετία του 1930 και οι ειδικοί παραδέχτηκαν ότι σε αυτόν οφείλεται η μετεξέλιξη του κινηματογράφου του Λιμιέρ από μία καθαρά τεχνική εφεύρεση σε ένα αυτόνομο εκφραστικό μέσο. Αν οι αδελφοί Λιμιέρ θεωρούνται οι εφευρέτες του σινεμά, εκείνος –που ήταν παρών στις πρώτες εμφανίσεις του νέου μέσου– το εξέλιξε.